بگذارید با یک تصویر عینی شروع کنیم: تصور کنید در سرمای دلچسب زمستان یا حتی گرمای دم ظهر، یک لیوان چای سبز داغ در دست داشته باشید. حس سلامت، طراوت و انرژی! اما آن سوی ماجرا را هم جدی بگیرید: گزارشهای علمی، حتی در منابع معتبری مانند NIH یا تحقیقات ارائهشده در PubMed، هشدارهایی جدی درباره مسمومیت کبدی چای سبز و ارتباط آن با اپیگالوکاتچین گالات (EGCG) مطرح کردهاند.
سالانه صدها مورد آسیب کبد فقط با مصرف بیش از اندازه مکملهای چای سبز یا حتی نوشیدنیهای غلیظ ثبت شده است. گاهی علاقه بیش از حد به این نوشیدنی سبز، به سلامت شما لطمه میزند؛ واقعیتی که برخلاف تصویر همیشه مثبت آن است.
در این مقاله، به شکلی علمی و البته برپایه تجربه کاربردی، مرز باریک بین فواید و مضرات چای سبز برای کبد را با شما به اشتراک میگذارم. اگر عادت دارید چند لیوان چای سبز در روز بنوشید یا مکملهای آن را مصرف کنید، ادامه مطلب را از دست ندهید. شاید تعجب کنید در پس لیوانهای زیبای سبز، چه رمز و رازی نهفته است!
چرا نگرانی در مورد چای سبز و کبد؟
در دنیای امروز که هرچه “طبیعیتر” باشد، محبوبتر میشود، تقریبا همه چای سبز را بهعنوان یک نوشیدنی ایمن و حتی مفید میشناسند. اما واقعیت و آنچه در مطالعات دیده میشود، همیشه به این سادگی نیست. سالهای اخیر، گزارشهای متعددی از موارد مسمومیت کبدی چای سبز در مجلات علمی و حتی خبرگزاریها منتشر شده است.
بهعلاوه، افزایش استقبال از مکملها و عصارههای غلیظ چای سبز باعث شده است ریسک آسیب به کبد (مخصوصا در افراد مستعد یا دارای بیماریهای زمینهای) بیشتر شود. جالب است بدانید که فقط در سال ۲۰۲۱، بیش از ۳۵۰ مورد آسیب کبدی مرتبط به چای سبز در آمریکا ثبت شده است؛ آماری که شاید برای بسیاری دور از انتظار باشد.
پس اگر به کبد چرب، مشکلات عملکرد کبد یا مصرف برخی داروها دچار هستید، ضرورت دارد درباره عوارض چای سبز، ترکیبات آن و مرز ایمنی مصرف بیشتر بدانید.
(تصویر پیشنهادی : تصویری انتزاعی از یک فنجان چای سبز با علامت سوال معلق بالای آن و نماد کبد در پسزمینه، که حس کنجکاوی و احتیاط را القا میکند. – فنجان چای سبز با علامت سوال و نماد کبد – green-tea-liver-query.jpg)
باورهای رایج و واقعیتهای پنهان
چای سبز برای خیلیها نماد سلامت و لاغریست! اما برخلاف باور عموم، حتی این نوشیدنی طبیعی سرشار از آنتیاکسیدان ممکن است به سلامت کبد آسیب بزند. برخی فکر میکنند چون چای سبز طبیعی است، مصرف بیرویه هیچ ضرری ندارد، اما واقعیات پزشکی خلاف این تصور را نشان میدهد. در برخی موارد، حتی مصرف سه تا چهار فنجان چای سبز غلیظ در روز منجر به نشانه های آسیب کبدی میشود. بر اساس منابعی مثل Healthline، زیادهروی در مصرف چای سبز باعث افزایش آنزیمهای کبدی و بروز برخی علائم غیرمنتظره شده است—واقعا بهتر است با احتیاط مصرف کنید!
بررسی اجمالی ترکیبات کلیدی چای سبز
در ترکیب چای سبز فقط طعم مطبوع و عطر سبز نهفته نیست! این نوشیدنی سرشار از ترکیبات موثری مثل کافئین، آنتیاکسیدانها (از جمله کاتچینها، مخصوصا اپیگالوکاتچین گالات یا EGCG) و مقادیر اندکی ویتامین و مواد معدنی است. هرچند همین ترکیبات، بهخصوص EGCG، با وجود فواید ضدالتهابی و ضدسرطانی، میتواند بهصورت شمشیر دولبه عمل کند. دوز بالای EGCG در مکملهای چای سبز مخصوصا، با اثرات جانبی و حتی آسیب کبد مرتبط شده است.
کافئین و تاثیر آن بر متابولیسم کبدی
کبد به عنوان فیلتر اصلی بدن نقش مستقیم در متابولیسم کافئین ایفا میکند. هرچند چای سبز نسبت به قهوه کافئین کمتری دارد، اما مصرف زیاد آن خصوصا در افراد حساس میتواند منجر به افزایش آنزیمهای کبدی و گاهی بیخوابی، اضطراب یا حتی مشکلات متابولیکی شود. تجربه شخصی من و بسیاری از متخصصان تغذیه، کاهش مصرف چای سبز در ساعات عصرگاهی را توصیه میکند تا بار اضافی بر سلامت کبد وارد نشود.
نقش آنتیاکسیدانها: شمشیر دولبه
آنتیاکسیدانهای قدرتمند در چای سبز مثل EGCG معمولا از نظر علمی به عنوان عوامل محافظتکننده از کبد مطرحاند. اما در دوزهای بالا، دقیقاً همین مولکولها میتوانند استرس اکسیداتیو را افزایش داده و به بافت کبد آسیب بزنند. یافتهها از NIH نشان میدهد که مصرف زیاد EGCG، تعادل آنزیمهای کبدی را به هم زده و حتی باعث التهاب کبد یا فعال شدن مسیرهای مرگ سلولی میشود. گاهی واقعا کم، زیادش ضرر دارد!
عامل اصلی: اپیگالوکاتچین گالات (EGCG) و نقش آن در کبد
با ورود به دنیای دقیقتر ترکیبات چای سبز، مشخصاً اپیگالوکاتچین گالات (EGCG) به عنوان اصلیترین عامل تأثیرگذار و البته بحثبرانگیز مطرح است. EGCG از گروه کاتچینهاست که بیشترین سهم را در اثرات مثبت و منفی چای سبز ایفا میکند. در واقع، بیشتر هشدارهای مرتبط با مسمومیت کبدی چای سبز، تحقیقات PubMed و مطالعات بالینی، حول میزان و نحوه اثرگذاری این مولکول در بدن میگردد.
خاصیت آنتیاکسیدانی EGCG ابتدا چشمگیر به نظر میرسد: مبارزه با رادیکالهای آزاد، کاهش التهاب و حتی کمک به کاهش خطر کبد چرب. اما همین EGCG، بهویژه در مصرف دوز بالا (مانند مکملها یا عصارههای غلیظ)، به راحتی میتواند وارد مسیرهای متابولیک حساس کبد شده و عملکرد سلولهای کبدی را مختل کند. این نکته علمی در بسیاری از گزارشهای پزشکی واقعی تأیید شده است: زیادهروی در مصرف محصولات حاوی EGCG جدیترین عامل مضرات چای سبز برای کبد است.
(تصویر پیشنهادی : تصویری از ساختار مولکولی EGCG در کنار نمادی انتزاعی از سلولهای کبد، با فلشهایی که مسیر احتمالی جذب و پردازش را نشان میدهند. – ساختار مولکولی EGCG و تاثیر بر کبد – egcg-liver-interaction.jpg)
مکانیسم احتمالی آسیب کبدی ناشی از EGCG
وقتی EGCG وارد بدن میشود، توسط آنزیمهای ویژهای در کبد متابولیزه میگردد. در صورت مصرف بیش از حد، میزان بالای EGCG باعث تشکیل متابولیتهای سمی شده، به استرس اکسیداتیو و احتمالا “مرگ سلولی برنامهریزیشده” (آپاپتوز) در سلولهای کبدی منجر میگردد. اگر فرد زمینه ژنتیکی یا بیماری کبدی داشته باشد، این آسیب شدت میگیرد. مطالعات NIH اشاره میکند که دوزهای بالای EGCG در مکملهای چای سبز، میتواند مکانیسمهای دفاع طبیعی کبد را اختلال دهد و با ایجاد التهاب مزمن، منجر به اختلال عملکرد کبد شود. همچنین احتمال افزایش سطح آنزیمهای کبدی، بروز زردی و علائم مسمومیت کبدی گزارش شده است.
دوزهای سمی: چه میزان EGCG خطرناک است؟
حد آستانه سمی بودن EGCG بسته به سلامت کلی فرد، وزن و واکنش متابولیک متفاوت است. اما مطالعات دانشبنیان (مانند نتایج مندرج در PubMed) نشان میدهد که دریافت بیش از ۸۰۰ میلیگرم EGCG در روز برای بزرگسالان میتواند باعث افزایش معنادار آنزیمهای کبدی شود. مصرف عصارههای غلیظ، نسبت به نوشیدن چای معمولی چای سبز ریسک سمی شدن بیشتری دارد؛ زیرا یک کپسول مکمل ممکن است بهاندازه ۵ تا ۱۰ فنجان چای EGCG داشته باشد! حتما دوز محصولات را بررسی کنید تا سلامت کبد بیدلیل به خطر نیفتد.
تفاوت در واکنش افراد: چرا برخی حساسترند؟
بدن هر فرد متفاوت عمل میکند؛ ژنتیک، جنسیت، سن و حتی عادتهای غذایی در شدت واکنش نسبت به مضرات چای سبز برای کبد اثرگذارند. برخی افراد، بهویژه کسانی که کبد چرب، سابقه مصرف الکل، یا مصرفکننده داروهای خاص هستند، حساسیت بیشتر و در معرض خطر بالاتر آسیب کبدی از مصرف EGCG قرار دارند. همچنین، عوامل متابولیکی، تفاوت در آنزیمهای تجزیهکننده کبدی یا تغییر در عملکرد سیستم ایمنی تاثیرگذارند.
نشانهها و علائم آسیب کبدی ناشی از چای سبز
گاهی آسیب کبد تدریجی و خاموش رخ میدهد؛ اما در مورد مسمومیت با EGCG، بروز نشانهها میتواند بهسرعت آزاردهنده و نگرانکننده باشد. آگاهی از این علائم مهم است تا اگر مصرف چای سبز را زیاد کردهاید، در اولین فرصت واکنش مناسب انجام دهید.
یادتان باشد، اشکال کلی آسیب به کبد هم آرام است و هم فریبنده! شاید چند علامت ساده را شوخی بگیرید، اما بهتر است هوشیار باشید.
(تصویر پیشنهادی : تصویری از یک فرد با چهرهای نگران و خسته، شاید با نشانههایی مانند زردی خفیف پوست یا چشم، که علائم مسمومیت کبدی را نشان میدهد. – علائم آسیب کبدی از مصرف چای سبز – liver-damage-symptoms.jpg)
علائم اولیه هشداردهنده
اگر دچار یکی از این علائم شدید، مشکوک به مسمومیت کبدی چای سبز باشید:
- خستگی غیرمعمول و بیدلیل
- تهوع و گاهی استفراغ
- درد خفیف شکمی یا در قسمت بالای شکم سمت راست
- کاهش اشتها
- ادرار تیرهرنگ
- مدفوع روشن یا خاکستری
- زردی خفیف پوست یا سفیدی چشمها
- احساس سنگینی یا فشار در قسمت راست شکم
این نشانهها معمولا پس از مصرف زیاد چای سبز یا مکملهای آن بروز میکند. اگر علائم بیشتر از ۲-۳ روز باقی ماند یا شدیدتر شد، حتما به متخصص مراجعه نمایید.
علائم جدیتر و نیاز فوری به مراجعه پزشکی
اگر علاوه بر نشانههای بالا، با این موارد روبرو شدید، مراجعه به اورژانس یا پزشک الزامیست:
- زردی شدید و پیشرونده
- خشکی دهان و زبان همراه با تهوع و استفراغ غیرقابل کنترل
- اختلال در هوشیاری یا احساس گیجی
- کبودی یا خونریزی غیرمعمول
- ورم پاها یا شکم (آسیت)
این علائم خبر از آسیب جدی یا آغاز نارسایی کبدی میدهد. به تجربه شخصی، بیتوجهی به این نشانهها در برخی بیماران باعث بستری شدن یا حتی آسیب دائمی کبد شده است.
تشخیص آسیب کبدی: آزمایشهای مهم (آنزیمهای کبدی)
اولین گام برای تشخیص مسمومیت کبدی چای سبز، آزمایش خون و بررسی آنزیمهای کبدیست. افزایش سطح ALT، AST (آنزیمهای اصلی کبدی)، بیلیروبین یا گاما-GT معمولا نشانه آسیب کبدی است. گاهی پزشک برای تشخیص دقیقتر درخواست سونوگرافی یا آزمایشهای تکمیلی میدهد. کنترل این پارامترها مخصوصا برای مصرفکنندگان مکملهای چای سبز اهمیت بالایی دارد.
چه کسانی بیشتر در معرض خطرند؟ گروههای حساس
خطرات مضرات چای سبز برای کبد برای همه یکسان نیست؛ برخی گروهها ذاتا آسیبپذیرترند. اگر در این دستهها هستید یا در اطرافیان شما فردی با وضعیت خاص وجود دارد، حتما نسبت به مصرف چای سبز یا مکملهایش بیشتر احتیاط کنید. نکتهای که قبلاً هم در فرارو به آن تاکید شده بود.
(تصویر پیشنهادی : تصاویری از افراد در گروههای سنی و وضعیتهای سلامتی مختلف (بارداری، مشکلات کبدی موجود، مصرفکنندگان دارو) با نمادهای احتیاط. – گروههای پرخطر برای مصرف چای سبز – sensitive-groups-green-tea.jpg)
افراد با بیماریهای زمینهای کبد (کبد چرب و سایر اختلالات)
افراد دارای کبد چرب، هپاتیت مزمن، سیروز یا هر اختلال مزمن کبدی به شدت مستعد آسیب ناشی از EGCG و سایر کاتچینهای چای سبز هستند. عملکرد ناقص کبد در این گروه باعث تجمع مواد سمی و کندتر شدن دفع EGCG میشود؛ در نتیجه حتی مقدار کم نیز به مرور زمان آسیب زیادی وارد میکند.
زنان باردار و شیرده
در زنان باردار یا شیرده، متابولیسم کبدی به دلیل تغییرات هورمونی حساستر میشود. تحقیقات Healthline هشدار میدهد که EGCG میتواند انتقال جفتی داشته و حتی در شیر مادر دفع شود. به همین دلیل توصیه میشود زنان باردار یا شیرده بدون مشورت پزشکی، از مصرف زیاد چای سبز یا هرگونه مکملش خودداری کنند.
کودکان و نوجوانان
کودکان و نوجوانان هنوز آنزیمهای کبدیشان به طور کامل تکامل نیافته و تحمل EGCG پایینتر است. مصرف زیاد چای سبز در این گروه میتواند منجر به اختلالات گوارشی و متابولیکی، و حتی مشکلات رشد شود.
سالمندان و افراد با ضعف سیستم ایمنی
در سالمندان یا افرادی با بیماریهای زمینهای و ضعف سیستم ایمنی، کبد آسیبپذیرتر است. مصرف میزان بالای چای سبز میتواند نتیجه معکوس داشته و به تشدید مشکلات منجر شود، حتی اگر در گذشته مشکلی ایجاد نمیشد.
مصرف ایمن چای سبز: راهنماییهای کلیدی برای حفظ سلامت کبد
به قول معروف، هر چیزی به اندازهاش خوب است! چای سبز هم اگر درست و با رعایت زمان و مقدار مصرف شود، نهتنها ضرری ندارد، بلکه میتواند سلامت بدن و کبد را تقویت کند. لازمه رعایت تعادل و آگاهی نسبت به شرایط فردی و بیماریهای زمینهای است. تجربهای که شخصا در مشاوره با بیماران داشتهام، نشان میدهد که کنترل مقدار و نوع مصرف، عامل شماره یک در پیشگیری از عوارض چای سبز است.
(تصویر پیشنهادی : تصویری از یک فنجان چای سبز با اندازهگیری دقیق، در کنار غذاهای سالم و تازه، که نشاندهنده مصرف متعادل و سبک زندگی سالم است. – مصرف ایمن و متعادل چای سبز – safe-green-tea-consumption.jpg)
بهترین زمان و نحوه مصرف چای سبز
برای بهرهمندی از فواید و پرهیز از مضرات چای سبز برای کبد، بهترین زمان مصرف بین وعدههای غذایی است؛ چراکه جذب EGCG و سایر ترکیبات مفید بیشتر بوده و بار گوارشی کاهش مییابد. پیشنهاد میکنم بهجای نوشیدن همزمان با غذا یا شبها (که ممکن است جذب کافئین دستکاری شود)، چای سبز را در ساعات میانوعده میل کنید. اگر مکمل استفاده میکنید حتما با مشورت پزشک باشد.
میزان توصیه شده روزانه چای سبز
در جدول زیر، دوزهای معمول EGCG در محصولات مختلف و پیشنهاد مقدار مصرف ایمن آمده است:
نوع محصول | متوسط میزان EGCG در هر واحد | مصرف ایمن روزانه پیشنهادشده (برای بزرگسال سالم) |
---|---|---|
چای سبز کیسهای | 30–50 میلیگرم در هر فنجان | 2–4 فنجان (حدود 100–200 میلیگرم EGCG) |
چای سبز برگ | 50–70 میلیگرم در هر فنجان | 2–3 فنجان (حدود 150–210 میلیگرم EGCG) |
عصاره/مکمل چای سبز | 60–400 میلیگرم در هر قرص | حداکثر یک قرص (زیر 300 میلیگرم EGCG) |
منابع علمی مانند NIH تاکید دارند که مصرف بیش از 800 میلیگرم EGCG در روز با افزایش ملموس خطر آسیب کبدی همراه است. پس به هیچ عنوان از مکملهای قوی بدون مشورت پزشکی استفاده نکنید.
نقش رژیم غذایی و سبک زندگی در کاهش خطرات
رژیم غذایی متعادل با انواع میوه، سبزیجات، پروتئین کافی و پرهیز از الکل، به سلامت کبد و کنترل اثرات منفی احتمالی چای سبز کمک میکند. اگر سیگار میکشید یا داروهای مزمن مصرف میکنید، حتما با پزشک درباره میزان و نحوه مصرف چای سبز مشورت داشته باشید. انتخاب سبک زندگی سالم نتیجهاش صرفا لذت بردن بیشتر، بدون آسیب نهفته است!
تداخلات دارویی و سایر ملاحظات مهم
همه چیز دست به دست هم میدهد تا اثرات چای سبز مشخص شود، به ویژه اگر مصرفکننده داروهای خاص یا مکملها باشید. تداخل چای سبز با داروها از جمله مهمترین هشدارهایی است که در مراجعات تخصصی و منابع علمی مانند NIH به چشم میخورد.
(تصویر پیشنهادی : تصویری از دستهای از داروها و قرصها در کنار فنجان چای سبز، که نشاندهنده لزوم مشاوره با پزشک قبل از ترکیب آنهاست. – تداخل چای سبز با داروها – green-tea-drug-interactions.jpg)
تداخل چای سبز با داروهای خاص
چای سبز به ویژه به خاطر کاتچینها و کافئین ممکن است میزان جذب یا اثرگذاری داروها را تغییر دهد.
افرادی که داروهای زیر را مصرف میکنند، باید مراقب باشند:
داروهای رقیق کننده خون
داروهایی مانند وارفارین و دیگر داروهای ضدانعقادی، در تماس با EGCG و ویتامین K موجود در چای سبز، ممکن است اثربخشی کمتری داشته یا حتی ریسک خونریزی بالا برود.
داروهای فشار خون
مصرف همزمان چای سبز با داروهای کنترل فشارخون، چون حاوی کافئین است، میتواند اثر دارو را تضعیف کرده و باعث نوسان فشار خون شود.
داروهای بیماریهای کبدی
داروهای درمان کبد چرب، هپاتیت یا حتی برخی آنتیبیوتیکها با EGCG ممکن است متابولیتهای سمی تولید کنند یا اثر تجزیه دارو در کبد را کاهش دهند؛ نتیجه چیزی جز افزایش خطر آسیب کبد نیست.
چای سبز و مکملهای غذایی
همچنین ترکیب چای سبز با مکملهایی مثل مکمل آهن، برخی آنتیاکسیدانها و مولتیویتامینها میتواند جذب آهن یا برخی مواد معدنی را کاهش دهد. اگر چند نوع مکمل یا دارو با چای سبز مصرف میکنید، حتما با داروساز یا پزشک مربوطه مشورت کنید تا دچار کمبودها یا تداخل عملکرد نشوید.
چای سبز: مزایا در کنار احتیاط
حالا که از دلایل نگرانی و نکات ایمنی گفتیم، نوبت یادآوری نقاط روشن است! حقیقت این است که اگر چای سبز را درست و به اندازه مصرف کنید، نهتنها ضرری ندارد، بلکه میتوانید از فواید علمیاش بهره کافی ببرید. رمز موفقیت، همیشه در «تعادل» است.
(تصویر پیشنهادی : تصویری خلاقانه از یک ترازوی متعادل، که یک کفه آن برگهای چای سبز تازه و کفه دیگر نماد احتیاط و سلامت کبد را نشان میدهد. – مزایا و احتیاط در مصرف چای سبز – green-tea-benefits-caution.jpg)
فواید اثبات شده چای سبز برای سلامتی
چای سبز در کنار آسیبهای احتمالی، فواید متعددی برای سلامتی دارد: کمک به کاهش وزن، افزایش متابولیسم، حمایت از عملکرد قلب و عروق، کنترل قند و چربی خون، اثرات ضدالتهابی و حتی کاهش ریسک ابتلا به برخی سرطانها. تحقیقات گسترده از منابعی چون NIH و Healthline این اثرات مثبت را، البته با تاکید ویژه بر «مصرف متعادل»، تایید میکنند.
زمان توقف مصرف و مراجعه به متخصص
اگر هر نوع علامت نگرانکننده از جمله خستگی شدید، درد شکم، تهوع ممتد یا زردی را مشاهده کردید، مصرف چای سبز را ریست کرده و به پزشک مراجعه کنید. سلامت کبد شوخیبردار نیست! توقف به موقع مصرف، از پیشرفت آسیب جلوگیری میکند.
جمعبندی: تعادل در مصرف برای بهرهمندی از فواید
در پاسخ به سوال بارز این مقاله: “مضرات چای سبز برای کبد” تنها در شرایط زیادهروی و یا بیماری زمینهای مطرح است. مصرف متعادل (۲-۳ فنجان در روز)، رعایت فاصله با داروها و مشورت با متخصص، رمز بهرهمندی از فواید چای سبز و حفظ سلامت کبد است.
جمع بندی و نتیجه گیری
چای سبز یک نوشیدنی مفید و دوستداشتنی است؛ اما افراط در مصرف آن میتواند آسیبهای پنهانی برای کبد بههمراه داشته باشد. مهمترین نکات، شناخت حدود ایمنی (دوز، زمان، شرایط فردی)، توجه به هشدارهای علائم کبدی و مشورت با پزشک برای گروههای پرریسک است. اگر دوست دارید از عطر و طعم این نوشیدنی پرخاصیت لذت ببرید و از فوایدش بهرهمند شوید، کافی است مصرف متعادل و علمی را رعایت کنید. زندگی سالم یعنی اعتدال در همه چیز—even چای سبز!
سئوالات متداول
آیا نوشیدن چای سبز معمولی هم میتواند به کبد آسیب بزند؟
در صورت مصرف متعادل (دو تا سه فنجان در روز)، چای سبز برای بیشتر افراد بیضرر است. اما زیادهروی یا مصرف مکملهای غلیظ در برخی افراد به ویژه با بیماری زمینهای کبد، میتواند آسیب برساند.
آیا چای سبز برای کبد چرب مفید است یا مضر؟
مصرف متعادل چای سبز میتواند به کاهش التهاب و بهبود عملکرد کبد چرب کمک کند. ولی زیادهروی یا مصرف مکملهای EGCG بالا معکوس عمل کرده و توصیه نمیشود.
چگونه بفهمم کبد من از چای سبز آسیب دیده است؟
علائمی مانند خستگی زیاد، درد شکم، تهوع، زردی پوست و تغییر رنگ ادرار و مدفوع، شاخص خطر هستند. در صورت مشاهده این نشانهها، آزمایش آنزیمهای کبدی راه تشخیصی مناسب خواهد بود.
مصرف همزمان چای سبز و دارو چقدر خطرناک است؟
بسته به نوع دارو، چای سبز ممکن است جذب یا اثر دارو را کاهش دهد یا آن را تشدید کند؛ به ویژه داروهای ضدانعقادی، فشارخون و بیماری کبدی. بهتر است با پزشک یا داروساز درباره تداخلات احتمالی مشورت کنید.
چه کسانی باید بهطور کامل از چای سبز پرهیز کنند؟
کسانی با بیماری زمینهای کبد، زنان باردار یا شیرده بدون مشورت پزشکی، کودکان و افراد مسن یا مبتلا به ضعف سیستم ایمنی، باید مصرف چای سبز را محدود یا با احتیاط مصرف کنند.